از 29 بهمن 1357 که علینقی خاموشی به همراه اسدا... عسگراو لادی و علاء میر محمد صادقی وارد اتاق بازرگانی شدند نزدیک به 26 سال می گذرد و اکنون این افراد تحت عنوان تجار سنتی اتاق بازرگانی در مقابل نواندیشان و تحول خواهان و همچنین طیف حامیان دولتی آماده می شوند تا در انتخابات اسفندماه هیأت رئیسه این نهاد بزرگ بخش خصوصی گرد هم بیایند.طیف تحول خواهان که پس از برکناری محمدرضا بهزادیان رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران موجودیت پیدا کرد در حال حاضر خود را رقیب جدی سنتی های اتاق می داند و با انتقاد از عملکرد اتاق بازرگانی و بی عدالتی در برگزاری انتخابات در طی این مدت فعالیت زیادی از خود نشان داده اند.
هر چند اختلاف دیرینه بهزادیان و خاموشی دلیل اصلی تنش های به وجود آمده در آستانه انتخابات خواهد بود از طرف دیگر حضور افرادی مانند محسن صفایی فراهانی، محسن مهرعلیزاده و محسن بهرامی و همچنین ثبت نام نهاوندیان تنور رقابت های انتخاباتی را بسیار گرم تر کرده است، همچنین اسحاق جهانگیری وزیر صنایع خاتمی که قرار بود در انتخابات شرکت کنند از حضور در این عرصه منصرف شد همچنین مجمع فعالان توسعه نیز با معرفی دو کاندیدای احتمالی خود یعنی محسن خلیلی و جابر انصاری در این انتخابات حضور دارد. باید دید ترکیب هیأت رئیسه پس از 26 سال دچار تحول می شود یا علینقی خاموشی که به گفته خودش با دستور غیرمستقیم امام خمینی به اتاق بازرگانی ایران رفته است همچنان مرد شماره یک بخش خصوصی ایران به حساب خواهد آمد.
کارشناسان انتخابات امسال اتاق بازرگانی را به علت صدور فرمان بزرگ خصوصی سازی و اجرای اصل 44 برای بازرگانان و صنعتگران این بخش بسیار سرنوشت ساز برشمردند. در گزارش زیر سعی شده است تا اتفاقات چند هفته گذشته و صف آرایی های مهم انتخاباتی سه طیف سنتی اتاق، تحول خواهان و دولتی ها مورد کالبدشکافی قرار بگیرد.
سمیه امانی:
نگرانی از دخالت دولت در انتخابات اتاق بازرگانی یکی از مهمترین دغدغه های بخش خصوصی به شمار می رود. در این باره مهدی مفیدی، عضو هیأت نمایندگان پنجمین اتاق بازرگانی ایران به عنوان نماینده بخش دولتی در اتاق در خصوص این نگرانی معتقد است؛ انتخابات توسط شورای عالی نظارت کنترل می شود و دسته ای از بخش خصوصی که اینگونه صحبت ها را مطرح می کنند به دنبال ایجاد بدبینی نسبت به انتخابات و مطرح کردن خود هستند.
وی در خصوص انتقاد اعضای اتاق بازرگانی از حضور 20 نماینده دولتی در پارلمان بخش خصوصی که موجب اثرگذاری آنها در تصمیمات بخش خصوصی می شود گفت؛ دولت نمایندگانی را به اتاق می فرستد که دست اندرکار اقتصاد هستند و من از اینجا به کسانی که شانتاژ می کنند می گویم از این حرف ها دوری کنید. وی در خصوص اعتراض برخی نمایندگان بخش خصوصی نسبت به اصلاح آیین نامه اتاق گفت؛ آیین نامه توسط شورای عالی نظارت و هیأت نمایندگان اتاق ایران اصلاح شد واقعیت این است که تعداد زیادی از نمایندگان به این اصلاحیه معترض بودند اما رأی با اکثریت بود.
وی در خصوص تغییر قانون اتاق نیز گفت؛ کسانی که به قانون اعتراض دارند بروند قانون را بررسی کنند اما باید بدانند لایحه تغییر قانون اتاق در اوایل مجلس هفتم مطرح شده و دیگر نمی توان آن را دوباره مطرح کرد چرا که نیازمند گذر زمان است. همچنین معلوم نیست که مجلس فعلی لایحه تغییر قانون اتاق را در اولویت کاری خود قرار دهد.وی افزود؛ اگر نمایندگان بخش خصوصی معتقدند پیشنهاد تغییر قانون در حد لایحه بوده که نبوده است باید پیگیر آن باشند.
نظارت
انجمن مرکزی نظارت بر انتخابات اتاق ایران متشکل از شجاع الدین بازرگانی، معاون پارلمانی وزیر بازرگانی به عنوان نماینده بخش دولتی و احمد قاسمی، محمدرضا کرباسی، محمود کریمی نوری و مظفر علیخانی، نمایندگان اتاق ایران می باشد. یکی از انتقاداتی که توسط کارشناسان مطرح می شود این است که نمایندگان بخش خصوصی در این انجمن فعال اقتصادی نبوده و صرفا کارمند اتاق ایران هستند که طبق قانون باید توسط رئیس اتاق معرفی شوند. این در حالی است که رئیس اتاق ایران آنها را انتخاب می کند.
اما برخی از نگرانی های بخش خصوصی از احتمال دخالت دولت در انتخابات اتاق نیز موجب شد تا شجاع الدین بازرگانی، نماینده بخش دولتی در این انجمن در این خصوص به خبرنگاران بگوید موضع ما به عنوان حوزه دولتی در امر انتخابات کاملا بی طرفانه است و وزارت بازرگانی و شورای عالی نظارت در برگزاری انتخابات در چارچوب وظایف خود عمل کرده و از هیچ طیف خاصی جانبداری نخواهد کرد.
وی ادامه داد؛ با هرگونه اقدام و دخالت غیرقانونی که خارج از وظایف تعریف شده باشد به عنوان تخلف برخورد می کنیم.
وی معتقد است؛ نقش دولتی ها نباید در اعمال سیاست های حمایتی در اصلاح ساختار اقتصادی نادیده گرفته شود.
وی در خصوص شرایط انتخاب شوندگان و نیز شرایط رأی دهندگان توضیح داد؛ اعضای هر یک از اتاق ها اعم از حقیقی و حقوقی که در تاریخ انتخابات حداقل سه ماه سابقه عضویت در اتاق داشته باشند با ارائه کارت می توانند به کاندیداهای خود رأی دهند و تفاوت آیین نامه با آیین نامه قبلی قید گذشت سه ماه از زمان صدور کارت بازرگانی می باشد.
وی در خصوص کاندیداها و شرایط آنها نیز بیان کرد؛ کاندیداها باید دارای کارت معتبر و نیز سابقه سه سال فعالیت اقتصادی باشد. البته با رعایت مواد و تبصره ماده مربوط به آیین نامه انتخابات اتاق های بازرگانی که تبصره یک آن به ملاک های سابقه فعالیت اقتصادی مبنی بر داشتن سه سال اظهارنامه مالیاتی و غیره است. وی در پاسخ به سؤال خبرنگار ما مبنی بر احراز شرط سه ماهه برای رأی دهندگان که موجب محدودیت در تعداد رأی دهندگان شده است تصریح کرد؛ براساس تجربه در دوره قبل به دلیل نبود این شرط یک هفته مانده به انتخابات کارت های بازرگانی بسیاری توسط برخی ذی نفعان صادر شد که در نتیجه بر انتخابات تأثیر گذاشت.
تجار سنتی
علینقی خاموشی که طی 27 سال گذشته ریاست اتاق ایران را بر عهده داشته است نیز در انتخابات این دوره از اتاق بازرگانی و صنایع و معاون شرکت کرده است.علینقی خاموشی، رئیس اتاق بازرگانی و عضو جمعیت مؤتلفه اسلامی، در سال 1359 وارد اتاق بازرگانی شد و هنوز در سمت ریاست اتاق ایران باقی است. خاموشی در دوره چهارم مجلس به نمایندگی تهران انتخاب شد اما ریاست بر اتاق بازرگانی را نیز رها نکرد. وی در حال حاضر علاوه بر اتاق بازرگانی و مدیریت کارخانه نساجی وابسته به جامعه الصادق و کارخانه پارچه بافی وابسته به مدرسه عالی شهید مطهری، سمت های دیگری را هم در اختیار دارد.
ریاست وی بر اتاق ایران انتقادات بسیاری را برانگیخته است. به اعتقاد برخی کارشناسان حضور قدرتمند تجار سنتی در رأس اتاق های بازرگانی باعث شده است تا این نهاد توجه چندانی به بخش های صنت و معدن نداشته باشد و به طور کلی نوآوری را در اتاق شاهد نباشیم. این در حالی است که برخی از نمایندگان دولتی در اتاق بازرگانی حضور وی را به دلیل داشتن تجربه بالا در امر تجارت مفید برمی شمارند. اما علینقی خاموشی، رئیس فعلی اتاق بازرگانی در یک نشست مطبوعاتی برابر انتقادهای مطرح شده گفت؛ انتقاد باید به موقع و اصولی صورت گیرد، با وجود این، تنها خواست من، برگزاری انتخاباتی آزاد و سالم است و نباید اهمیتی داشته باشد که چه کسی برنده می شود.
وی در اعتراض به منتقدین ادامه داد؛ با حکم غیرمستقیم امام (خمینی) به اتاق آمدم و با خواهش و اصرار وزیر بازرگانی ماندم وگرنه می توانستم وزیر شوم.
وی ضمن دفاع از فعالیت اتاق در سالهای بعد از انقلاب، از اصلاح رابطه با اتحادیه اروپا، ژاپن، عربستان و مصر به عنوان دستاوردهای این نهاد یاد کرده است. وی که در دوره پنجم فعالیت اتاق بازرگانی به دلیل درگیری هایی که با بهزادیان، رئیس سابق اتاق تهران داشت که سرانجام موجب برکناری بهزادیان شد، نتوانست اقدامات قابل توجهی را در این مدت در اتاق اجرا کند، در خصوص عملکردش گفت؛ برخلاف تمام مشکلات که به جراید کشور نیز کشانده شد، توانستیم مسائل را پشت سر بگذاریم. وی افزود؛ هر چند جبران عقب ماندگی ها در اتاق تهران شده است اما پذیرش مسوولیت اتاق در این برهه از زمان کار بسیار دشواری است.
وی همچنین در خصوص برخی اصلاحات ایجاد شده در آیین نامه اتاق ایران گفت؛ اصلاحات صورت گرفته به هیچ وجه برای فعالان علاقمند به نامزدی در انتخابات محدودیت ایجاد نمی کند.خاموشی در ارزیابی عملکرد اتاق ایران اظهار داشت؛ به رغم آنکه در سه سال نخست دوره پنجم با مشکلات درونی فراوانی مواجه بودیم اما از اهداف تعریف شده عقب نماندیم. وی از تغییرات ایجاد شده در اتاق تهران به عنوان یک حرکت رو به جلو یاد کرد و با قابل قبول خواندن عملکرد یکساله اتاق صنایع و معادن تهران اظهار داشت؛ با تغییرات ایجاد شده در اتاق تهران بسیاری از عقب ماندگی های دوره گذشته جبران شد.
ایده های نو
علاءالدین میرمحمدصادقی، عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران و ایران نیز در خصوص اصلاح آیین نامه اتاق در زمانی که مدت زمان اندکی به انتخابات باقی مانده است اظهار داشت؛ شورای عالی نظارت معتقد بود که آیین نامه اتاق دچار اشکال است و تصمیم گرفت آن را مجددا تجدیدنظر کند اما من به عنوان عضو اتاق به تنهایی نمی توانم در این خصوص اظهارنظر کنم.
وی در خصوص انتقاد گروهی از نمایندگان بخش خصوصی مبنی بر ایجاد انحصار 27 ساله در اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران گفت؛ اگر انحصار در اتاق ایران ادامه یابد مشکل ساز خواهد شد. وی افزود؛ معتقدم که تمام نمایندگان بخش خصوصی باید در اتاق بازرگانی ایران فعالیت داشته باشند. او با بیان اینکه ما هم اکنون در اتاق نیازمند افرادی با ایده های جدید هستیم عنوان کرد؛ اینکه برخی نمایندگان دولتی عنوان می کنند که ما در اتاق تهران نیازمند تجربه هستیم کافی نیست علاوه بر تجربه ما نیازمند ایده های نو نیز هستیم.
نهاوندیان هم آمد
در حالی که برخی نمایندگان بخش خصوصی معتقد بودند که اصلاحیه جدید آیین نامه انتخابات اتاق ایران مانع حضور محمد نهاوندیان، رئیس کنونی اتاق تهران در انتخابات هیأت نمایندگان اتاق می شود اما نهایتا وی در آخرین ساعات موعد مقرر، ثبت نام کرد. برخی از اعضای هیأت نمایندگان اتاق معتقد بودند که در اصلاحیه اتاق ایران افرادی قادر به نامزد شدن هستند که دارای کارت عضویت معتبر، سابقه سه سال فعالیت اقتصادی که ملاک آن داشتن سه سال اظهارنامه مالیاتی و یا پروانه بهره برداری تولیدی، صنعتی معدنی، کشاورزی و خدماتی است که طبق این مصوبه افرادی همانند محمد نهاوندیان به دلیل نداشتن اظهارنامه مالیاتی و یا پروانه کسب نمی توانند نامزد شوند مگر آنکه آیین نامه را طوری بنویسند که منجر به رد صلاحیت نهاوندیان نشود. با این وجود محمد نهاوندیان، رئیس فعلی اتاق بازرگانی تهران حضور خود در میان فعالان اتاق را برحسب ضرورت و با هدف تقویت بخش خصوصی برشمرد و گفت؛ هدف اصلی اصلاحیه جدید انحصار و محدودیت نیست و حرکت اصلی به سمت مشارکت جدی تر است.
وی با تأکید بر اینکه حضور یا عدم حضور افرادی چون او نباید در روند فعالیت های بخش خصوصی مهم تلقی شود، اظهار داشت؛ مهم این است که مشارکت فعالان اقتصادی بیشتر از گذشته باشد.وی در پاسخ به سؤال خبرنگار ما مبنی بر احتمال دخالت دولت در انتخابات اتاق عنوان کرد؛ آنچه از سوی مقامات دولتی صراحتا اعلام شده، حمایت از حضور گسترده و حداکثری مشارکت کنندگان است.
به طوری که آنها عنوان کرده اند که در این انتخابات موضع بی طرفانه خواهند داشت.نهاوندیان ادامه داد؛ آنچه به تحقق برنامه های دولت بخصوص در اجرای ابلاغیه اصل 44 قانون اساسی کمک خواهد کرد آن است که هیأت نمایندگانی در اتاق بازرگانی داشته باشیم که به طور کامل معرف بخش خصوصی در بخش های مختلف باشند و با دید جامع به تحول اقتصاد ایران بنگرند.
اینها تحول خواه هستند
در سال 81 بود که ایجاد طیف جدیدی به نام نوین گرایان یا به عبارتی تحول خواهان در اتاق بازرگانی به ریاست مرحوم احمد موسوی اخوان موجب ایجاد موج جدیدی در اتاق های بازرگانی شد. به طوری که اختلاف این گروه با طیف سنت گرایان در اتاق بازرگانی به کودتایی خاموش در اتاق تهران مبدل شد. پس از مدت ها درگیری میان اتاق ایران و تهران که ریشه در درگیری های علینقی خاموشی، رئیس اتاق ایران از طیف سنت گرایان و محمدرضا بهزادیان، رئیس سابق اتاق بازرگانی تهران از سردمداران تحول خواهان در اتاق داشت.
بهزادیان برکنار شد و ریاست اتاق تهران به محمد نهاوندیان سپرده شد اما بهزادیان اعتراض های بسیاری را مبنی بر غیرقانونی بودن این اقدام و اینکه خاموشی از مفاد آیین نامه عدول کرده است اعلام داشت اما این اعتراض ها راه به جایی نبرد. تا اینکه اکنون در عرصه انتخابات ششم اتاق های بازرگانی، خواستاران تحول و نوسازی در اتاق های بازرگانی سراسر کشور بر آن شده است تا از تمام توان خود برای تغییر ساختار اتاق های بازرگانی استفاده کند. به طوری که در چندین جلسه مطبوعاتی برخی از اعضای این مجمع شامل علی رشیدی، فرهاد فزونی، جمشید عدالیتان حسینی و ... از اعضای فعلی اتاق های بازرگانی به ارائه انتقادات و پیشنهادات خود برای برگزاری ششمین دوره انتخابات اتاق پرداختند.
بهزادیان در این نشست با انتقاد از اصلاح آیین نامه اتاق بازرگانی و حتی ثبت نام از کاندیداها گفت؛ هنوز هم معتقدم که مشکلاتی در اصلاح آیین نامه وجود داشت چرا که اصلاح آن موجب محدودیت در حضور دانشگاهیان، دولتی ها و یا کسانی که پیش از این عضو هیأت نمایندگان اتاق بودند شد. به اعتقاد رئیس سابق اتاق بازرگانی استان تهران در دور اخیر انتخابات محدودیت شدیدی در ثبت نام کنندگان حاکم بوده چرا که در روز گذشته با وجود اینکه اعضای اتاق تهران 1700 نفر بود تعداد مشارکت کنندگان بسیار بیشتر از مشارکت کنندگان در این دوره بوده است.
البته کاندیداهای دوره اخیر نشان می دهد که بسیاری از آنها با کیفیت حضور یافته اند که همه این موارد را نتیجه تلاش گروه تحول در سال 81 می دانم چرا که کسانی باور نداشتند با قدرتی که در اتاق ایران حاکم است می شود وارد اتاق شد ولی ورود تحول خواهان در سال 81 این باور را به یقین تبدیل کرد و این اتهام از چهره بخش خصوصی شسته شد.
وی با بیان اینکه اتاق های بازرگانی محتاج نرم افزار و فکر های جدید است خاطرنشان کرد؛ معتقدم اتاق ایران و تهران همانند کرم ابریشمی که داخل پیله خودش تار می تند دچار درونگرایی شده اند و در داخل خود کارهایی انجام می دهند! در حالی که اتاق های بازرگانی باید نگاه برونگرا داشته باشند چرا که شرایط جدید اقتصادی با وجود مطرح شدن بحث سازمان جهانی تجارت و اجرای اصل 44 به وجود آمده است.
بهزادیان همچنین در ادامه با تأکید بر اجرای صحیح سیاست های اصل 44 افزود؛ اجرای سیاست های اصل 44 با تشکیل شرکت سرمایه گذاری ایرانیان متفاوت است ولی اتاق ایران تنها سعی می کند تا گروه، هیأت و باند خود را تقویت کند. بنابراین باید تلاش کنیم از این پیله صرف نظر کرده و به سیاست های اصل 44 بپردازیم. وی خاطرنشان کرد؛ اجرای اصل 44 به معنای جذب سرمایه گذاری خارجی و با تشویق برای هدایت نقدینگی های رها در کشور به سمت سرمایه گذاری های اشتغال زاست بنابراین معتقدم نوع نگاه مدیریتی در اتاق های بازرگانی اشکال دارد و اتاق ها باید در پی اقتصاد آزاد برونگرا باشند.
گفتنی است برخی از اعضای این گروه معقتدند در صورتی که آرای اتخاذ شده در محل اتاق تهران شمارش شود، به طور قطع انجمن تحول خواهان پیروز انتخابات هستند. فرهاد فزونی، عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران در این باره گفت؛ هر عضو نامزد در انتخابات می تواند در روند تغییر آرا نقش مؤثرتری ایفا کند.وی تأکید کرد؛ می خواهیم قوانینی مانند اختیار صدور کارت بازرگانی توسط اتاق ایران به اتاق شهرستان ها تعویض شود اما اتاق ایران نمی خواهد.
فزونی با بیان اینکه «سه در هزارهای گرفته شده متعلق به اتاق های شهرستان است»، گفت؛ اگر قانون، خلاف این را می گوید، این قانون باید عوض شود و اتاق شهرستان باید خود بودجه اتاق شهرستان را تعیین و تصویب کند. وی ادامه داد؛ بودجه اتاق ایران باید به تصویب هیأت نمایندگان برسد. همچنین در حالی که درآمد برخی از اتاق های بازرگانی شهرستان ها کم است، هیأت نمایندگان برای آنها سهمیه تعیین کند.»
منبع: روزنامه کارگزاران
